Vaccin - Sản phẩm vĩ đại của trí tuệ nhân loại

Trẻ được tiêm phòng tại Trạm Y tế Tân Bình, Hải Dương. Ảnh: Mai Linh Mốc dùng vaccin đáng nhớ Nhờ sự phát triển mạnh mẽ của công nghệ sinh sản vaccin và những tiến bộ vượt bậc trong việc nâng cao chất lượng, tính an toàn, hiệu quả và tiện ích trong dùng mà việc sử dụng vaccin càng ngày càng trở thành phổ cập trên toàn thế giới. (Xem 2 bảng bên) Kể từ năm 1977, khi mới hình thành Chương trình TCMR, tỷ lệ trẻ mỏ được tiêm chủng trên toàn cầu chỉ đạt khoảng 5% thì đến năm 2011, tỷ lệ này ở mức trên 85% với hàng trăm triệu trẻ mỏ và đàn bà được tiêm chủng. Đây là thành công to lớn của cộng đồng quốc tế trong chăm sóc và bảo vệ sức khỏe cộng đồng. Tỷ lệ tiêm chủng đầy đủ các loại vaccin của Việt Nam luôn đạt trên 90% kể từ năm 1993. Mỗi năm, hàng triệu trẻ con được tiêm chủng đầy đủ 6 loại vaccin căn bản, vaccin viêm gan B, viêm não Nhật Bản và gần đây là vaccin Hib, hàng triệu đàn bà có thai và phụ nữ 15-35 tuổi được tiêm phòng vaccin uốn ván. Thành quả vĩ đại Nhờ có vaccin, con người đã thanh toán vĩnh viễn những bệnh hiểm nghèo như đậu mùa và sắp tới là thua. Đã loại trừ được nhiều bệnh tại nhiều vùng lãnh thổ như uốn ván sơ sinh, sởi, các bệnh lây truyền khác giảm mạnh cả số mắc lẫn số chết trên phạm vi toàn cầu. Rõ ràng, dùng vaccin là biện pháp khôn cùng hiệu quả trong bảo vệ sức khỏe cộng đồng. Thế giới chứng kiến kỷ nguyên kỳ diệu con người chế ngự các bệnh lây phổ biến và hiểm một cách thành công. Ước tính nhờ tiêm chủng, mỗi năm cứu sống 3 triệu trẻ em và 750.000 trẻ thoát khỏi tật nguyền do các bệnh lây truyền. Vaccin không chỉ là biện pháp bảo vệ sức khỏe hiệu quả nhất mà còn mang lại ích lợi kinh tế và từng lớp to lớn. Những nghiên cứu ở Mỹ và một số nước cho thấy 1 đô-la Mỹ đầu tư cho vaccin bại hà tằn hà tiện được 3,4 đô-la phí y tế trực tiếp và 2,7 đô-la phí xã hội gián tiếp. Với 1 đô-la đầu tư cho vaccin sởi sẽ làm giảm được 10,3 đô-la chi phí y tế trực tiếp và 3,2 đô-la phí xã hội gián tiếp... Tại Việt Nam, Chương trình Tiêm chủng mở mang được triển khai trong toàn quốc từ năm 1985 và đã thu được những thành tựu to lớn. Việt Nam đã thanh toán được bệnh đậu mùa cùng với toàn cầu vào thập kỷ 70 của thế kỷ trước; tính sổ được bệnh bại vào năm 2000 và loại trừ được bệnh uốn ván lọt lòng vào năm 2005. Số mắc và chết do các bệnh có vaccin bảo vệ giảm hàng trăm lần so với trước khi có vaccin. Có thể so sánh số mắc và chết do 5 bệnh lây nhiễm (thua, bạch hầu, ho gà, uốn ván, sởi) năm 1984 tổng số mắc 132.662, tử vong 855 thì đến năm 2012 chỉ còn mắc 727, tử vong 19. Như vậy, số mắc đã giảm đi gần 185 lần và số tử vong giảm 45 lần. Nhờ tiêm chủng, mỗi năm, hàng trăm ngàn trẻ nít Việt Nam không mắc các bệnh lây nguy hiểm và hàng ngàn trẻ không bị chết hoặc tàn phế do bệnh tật. Tóm lại, khó có thể tìm được một mô hình coi ngó và bảo vệ sức khỏe cộng đồng nào hiệu quả hơn, vì vậy, sử dụng vaccin trong phòng chống các bệnh truyền nhiễm cần đấu được xem là giải pháp ưu tiên trong các hoạt động y tế cộng đồng. Vì sức khỏe trẻ thơ, các bà mẹ hãy mang con đi tiêm chủng. PGS.TS. Đỗ Sỹ Hiển (Giám đốc trọng tâm Nghiên cứu và tham mưu về Sức khỏe cộng đồng) Để dùng vaccin an toàn và hiệu quả Trong thời kì gần đây, có một số trường hợp phản ứng nặng sau dùng vaccin cũng như một số sơ sót trong dịch vụ tiêm chủng đã gây lo lắng và bức xúc cho các bậc bác mẹ khi đưa con đi tiêm chủng. Sáng ngày 24/7/2013, tại Hà Nội, Liên hiệp các Hội KHKTVN, Sở Y tế Hà Nội, trọng tâm Nghiên cứu và tham vấn SKCĐ kết hợp tổ chức hội thảo khoa học về “sử dụng vaccin chất lượng an toàn và hiệu quả” . Hội thảo có sự tham dự của gần 100 nhà khoa học từ các viện nghiên cứu, các cơ sở sinh sản, kiểm định vaccin, các bệnh viện, cán bộ quản lý ở Trung ương và Hà Nội. Các bẩm tập hợp vào các vấn đề: dùng vaccin trong công tác bảo vệ sức khỏe cộng đồng; Đảm bảo chất lượng vaccin; Công tác thực hành an toàn tiêm chủng (TC); Những giải pháp căn bản nâng cao chất lượng TC. Hội thảo đã khẳng định hiệu quả to lớn của vaccin, sinh phẩm và TCMR trong công tác bảo vệ sức khỏe cộng đồng, đặc biệt bảo vệ trẻ em trong thập kỷ qua. Nhờ đó, giảm đáng kể tỷ lệ mắc và tử vong ở các bệnh có vaccin bảo vệ. Đặc biệt, công tác TC tốt đã hạn chế tối đa những vụ dịch xảy ra. Để duy trì được hiệu quả và nâng cao chất lượng, an toàn và hiệu quả TC, các chuyên gia đã đưa ra các kiến nghị: Cần quan hoài và đầu tư hơn nữa cho chương trình TCMR, tăng cường công tác đảm bảo an toàn TC, xây dựng quy trình nghiêm ngặt tại cơ sở thực hành TC, nâng cao bổn phận của bác mẹ...; Tăng cường công tác giáo dục truyền thông những kiến thức cơ bản về lợi ích, tác dụng của việc TC; xã hội hóa công tác TC và có chế độ ưu đãi thích hợp cho cán bộ làm thuê tác TC. Mai Linh